Chuẩn bị cho ngày hội Đại đoàn kết năm nay, tại Nhà văn hoá bản K-Ai, mọi người cùng nhau luyện tập các tiết mục văn nghệ và chuẩn bị các trò chơi dân gian. Ai cũng háo hức mong chờ đến ngày hội để diện những bộ trang phục đẹp nhất, biểu diễn những tiết mục văn nghệ hay nhất. Đặc biệt tại ngày hội, bên mâm cơm đại đoàn kết, đồng bào cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm về sản xuất, chăn nuôi; động viên nhau nỗ lực vươn lên thoát nghèo.

Bản làng đang thay đổi từng ngày

   Bản làng sẵn sàng ngày hội đại đoàn kết

   Với đồng bào dân tộc Bru- Vân Kiều ở bản Khe Khế, xã Kim Thuỷ (Lệ Thuỷ, Quảng Bình), ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc năm 2023 mang nhiều ý nghĩa. Đó không chỉ là “mốc son” đánh dấu tròn 20 năm tổ chức ngày hội mà còn là dịp nhìn lại kết quả của chặng đường dài gần 30 năm kiên trì, nỗ lực xây dựng bản Khe Khế giữa bộn bề khó khăn ở nơi biên giới trở thành bản nông thôn mới. 

   Trong câu chuyện với chúng tôi, trưởng bản Hồ Văn Kinh kể lại rằng, trong những năm chiến tranh tàn phá ác liệt, người Bru-Vân Kiều ở bản Khe Khế phải tạm thời rời xa bản để vào xứ Trầm Đòng sinh sống ở giữa đại ngàn Trường Sơn (cũng thuộc địa bàn xã Kim Thuỷ). Mãi đến năm 1994, những người có uy tín của bản vận động bà con trở lại bản xứ để an cư lạc nghiệp.

   Nhớ lại “quyết định” lịch sử khi trở về nơi ở cũ, ông Hồ Tích (63 tuổi), người đầu tiên trở lại bản Khe Khế chia sẻ, với đồng bào Bru- Vân Kiều quen với lối sản xuất “chặt, đốt, cốt, trỉa”, khi quay về bản cũ, cuộc sống gặp nhiều khó khăn trăm bề. Trong “cái khó ló cái khôn”, chúng tôi động viên nhau “lấy ngắn nuôi dài”, vừa khai hoang vỡ đất vừa phát triển chăn nuôi, trồng rừng theo mô hình vườn ao chuồng rừng… Trải qua thời gian, cùng với đó là sự giúp đỡ, hỗ trợ của Đảng, Nhà nước, Mặt trận, các cấp chính quyền thông qua các nguồn vốn, dự án đã từng bước xây dựng cơ sở hạ tầng ở vùng đặc biệt khó khăn; nâng cao ý thức của bà con nỗ lực vươn lên thoát nghèo…

Đông bào Bru-Vân Kiều ở bản Khe Khế (Kim Thuỷ, Lệ Thuỷ) phát triển kinh tế hộ gia đình từ trồng rừng

   Trong khi đó, khắp các bản làng của đồng bào Chứt ở huyện Minh Hoá cũng đã rộn ràng không khí chuẩn bị cho ngày hội đại đoàn kết. Được ví von là bản ở giữa lưng chừng trời, nơi bốn mùa mây bao phủ, K-Ai là nơi sinh sống của cộng đồng người Mày, người Sách, người Mã Liềng (dân tộc Chứt, một trong những dân tộc thiểu số có số lượng dưới 10.000 người). Trưởng bản K-Ai Cao Xuân Xiêm phấn khởi cho biết, ngày hội đại đoàn kết của bản năm 2023 này diễn ra ở nơi trang trọng nhất, ngay ở Nhà văn hoá cộng đồng dân tộc Chứt - ngôi nhà to đẹp nhất bản vừa được bàn giao vào những ngày cuối cùng của năm 2022.

   Theo trưởng bản Cao Xuân Xiêm, chuẩn bị cho ngày hội Đại đoàn kết năm nay, buổi tối tại Nhà văn hoá, mọi người cùng nhau luyện tập các tiết mục văn nghệ và chuẩn bị các trò chơi dân gian. Ai cũng háo hức mong chờ đến ngày hội để diện những bộ trang phục đẹp nhất, biểu diễn những tiết mục văn nghệ hay nhất. Đặc biệt tại ngày hội, bên mâm cơm đại đoàn kết, mọi người chia sẻ kinh nghiệm về sản xuất, chăn nuôi; động viên nhau nỗ lực vươn lên thoát nghèo.

   Để ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc diễn ra hào hứng, lan toả sâu rộng, Uỷ ban MTTQ tỉnh Quảng Bình đã có hướng dẫn để các KDC ôn lại truyền thống của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam qua các thời kỳ; đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước ở KDC. Đồng thời biểu dương, khen thưởng những tập thể, gia đình và cá nhân tiêu biểu có thành tích xuất sắc trong xây dựng cộng đồng dân cư, đặc biệt là KDC vùng có đông đồng bào DTTS sinh sống để ngày hội diễn ra đầm ấm ở các KDC.

   Tạo “động lực” để bản làng đổi thay

   Thực hiện chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước về công tác dân tộc; cùng với nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, gần đây là chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719)... tỉnh Quảng Bình đã đẩy mạnh công tác giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc thiểu số. 

   Ở Quảng Bình có 2 DTTS chính đó là Bru- Vân Kiều (gồm 4 tộc người Vân Kiều, Ma Coong, Khùa, Trì) và Chứt (gồm 5 tộc người Sách, Mày, Rục, A Rem, Mã Liềng). Địa bàn cư trú của đồng bào sinh sống ở 102 bản thuộc 15 xã vùng sâu, vùng biên giới của 5 huyện (Lệ Thuỷ, Quảng Ninh, Bố Trạch, Tuyên Hóa và Minh Hoá) với gần 6.100 hộ, gần 28.000 người (chiếm khoảng 2,96% dân số toàn tỉnh). Các DTTS còn lại ở trên địa bàn tỉnh như Thổ, Mường, Tày, Thái, Pacô với số dân không nhiều...

   Theo ông Phan Công Khánh, Phó trưởng ban Dân tộc tỉnh Quảng Bình, tổng kinh phí thực hiện Chương trình MTQG 1719 ở Quảng Bình giai đoạn 2021-2025 là 1.757,5 tỷ đồng; trong đó vốn ngân sách Trung ương gấn 1.598 tỷ đồng, vốn ngân sách tỉnh gần 160 tỷ đồng. Tỉnh Quảng Bình đã phân bổ cho 10 dự án đảm bảo đúng tỷ lệ quy định. Năm 2023, nguồn vốn phân bổ thực hiện chương trình hơn 433 tỷ đồng để hỗ trợ các địa phương vùng đồng bào DTTS xây dựng cơ sở hạ tầng, bố trí đất ở, đất sản xuất, nhà ở, nước sạch, y tế, vă hoá, giáo dục… nhằm mục đích nâng cao nhận thức, đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào DTTS và miền núi ở trên địa bàn tỉnh.

   Từ nguồn vốn Chương trình MTQG 1719, các bản làng vùng đồng bào DTTS ở các huyện Minh Hoá, Tuyên Hoá, Bố Trạch, Quảng Ninh, Lệ Thuỷ nhiều mô hình sinh kế, những công trình mới đã được hỗ trợ, dựng xây từng bước góp phần thay đổi diện mạo nhiều bản làng, chất lượng cuộc sống của đồng bào vùng DTTS và miền núi được nâng cao.

   Trọng Hóa là xã biên giới, thuộc diện đặc biệt khó khăn ở huyện Minh Hoá. Với địa bàn rộng, địa hình phức tạp, Trọng Hoá là nơi sinh sống của hơn 900 hộ với gần 4.500 nhân khẩu là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó đồng bào dân tộc Chứt chiếm phần lớn. Nếu như trước đây, bà con phần nhiều có tư tưởng “trông chờ, ỷ lại” vào sự trợ cấp của Nhà nước, thì nay đồng bào ở Trọng Hóa đã có sự chuyển biến trong cách nghĩ, cách làm, đã biết tự thân vận động, hăng hái lao động, sản xuất.

Mùa tuốt lúa rẫy ở Trọng Hoá

   Từ nguồn của Chương trình mục tiêu Quốc gia 1719, xã Trọng Hóa đã phân bổ hơn 1,2 tỷ đồng cho việc chi hỗ trợ khoán bảo vệ rừng trong thời gian dài; đồng thời hỗ trợ và khuyến khích người dân trồng rừng bằng các giống cây rừng bản địa, như lim, trắc, trầm dó, trám, vàng tim… Hiện trên địa bàn xã đã có nhiều hộ đồng bào trồng rừng bằng giống cây bản địa, bước đầu cây phát triển tốt, hứa hẹn mang lại hiệu quả kinh tế cao.

   Cùng với việc hỗ trợ sinh kế cho đồng bào DTTS ở xã Trọng Hoá, chương trình MTQG 1719 đã quan tâm đầu tư xây dựng nhiều công trình như cải tạo phòng học, khuôn viên Trường phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học & THCS số 2 Trọng hóa tại bản Dộ- Tà Vờng; xây dựng Nhà văn hóa bản La Trọng 1; đầu tư nguồn vốn để làm nhà ở cho 27 hộ đồng bào dân tộc Chứt sinh sống trên địa bàn xã.

   Ông Hồ Phin, Chủ tịch UBND xã Trọng Hóa cho biết, từ nguồn đầu tư của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS, miền núi giai đoạn 2021-2030; giai đoạn 1: 2021-2025, nhiều mô hình sinh kế đã và đang được triển khai ở Trọng Hoá đã giúp đồng bào ở các bản ổn định cuộc sống, nỗ lực vươn lên thoát nghèo. Có thể khẳng định, chương trình MTQG 1719 đã tạo “động lực” để các bản làng ở Trọng Hoá và các địa phương khác từng bước đổi thay.

   Cùng với công tác tuyên truyền, vận động để đồng bào các DTTS và miền núi hiểu rõ về mục đích, ý nghĩa thì một trong những nội dung trọng tâm của Mặt trận các cấp đó là phối hợp triển khai, thực hiện và giám sát Chương trình MTQG 1719.

   Bà Phạm Thị Hân, Chủ tịch Uỷ ban MTTQ tỉnh Quảng Bình cho biết, Những ngày giữa tháng 9/2023, đoàn giám sát của Uỷ ban MTTQ tỉnh Quảng Bình đã tiến hành giám sát trực tiếp tại 3 xã và 3 huyện, đồng thời giám sát qua báo cáo tại 2 huyện về thực hiện chính sách “Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt” (Dự án 1) Chương trình 1719. Kết quả giám sát đã đưa ra những đề xuất, kiến nghị cụ thể, phù hợp với tâm tư, nguyện vọng của đồng bào các DTTS và miền núi trên địa bàn tỉnh./.

XUÂN THI